تراژدی تکرار پذیر کوریولانوس
شیردل خراسانی | چهارشنبه, ۱۷ شهریور ۱۴۰۰، ۰۶:۲۴ ب.ظ
یکی از مصائب بزرگ حکومتداری که بارها در تاریخ بشری تکرار شده ، حضور افراد غیرمرتبط و ناآگاه در مصادر امور حکومتی است ؛ گاهی افراد حکومتی یا دیوانی یا لشگری یا صنعتی توانایی خوبی در حرفه خویش دارند اما به کار گرفتن آنها در امور غیرمرتبط خسارات و زیان های فراوانی را به بار آورده است!
ویلیام شکسپیر در نمایشنامه کوریولانوس به این مساله اشاره میکند:
این نمایشنامه داستان یک قهرمان رزمی جمهوری روم است که به دلیل فتوحاتش محبوبیت ویژه ای میان توده مردم به دست می آورد اما به دلیل روحیات اشرافی و نظامی اش ، نگاه تحقیرآمیزی به توده فرودست جامعه دارد!
وی هنگامی که از آخرین فتوحاتش بازمیگردد ، به پافشاری و در خواست اشراف و مردم ، کنسول جمهوری روم میگردد اما اخلاق ویژه او باعث بروز اختلافات درونی در جمهوری روم میشود که این اختلافات تا نزدیکی ویرانی شهر رم پیش میرود و در نهایت به قیمت جان کوریولانوس پایان میابد!
این تراژدیِ هدر رفتن نخبگان به دلیل بکار گیری آنها در کار غیرمرتبط ، در گذر تاریخ بارها تکرار شده و نمونه های آن را میتوانیم در نقش خواجگان در تضعیف بسیاری از فرمانروایی های ایران مانند سلجوقیان مشاهده کنیم.
نمونه تراژدیکِ ایرانی آن در آیینه زندگی شخصیت مهمی همچون نادرشاه افشار بروز پیدا کرد !
نادر کسی بود که پس از چندین قرن از بخارا و سمرقند تا کشمیر و گرجستان را به قلمرو ایران ضمیمه کرد.
چنین فردی قطعا یک نابغه بزرگ نظامی و رزمی بود اما برآمدن او به عنوان یک شاه ، کاری بسیار نادرست بود و پادشاهی وی چنان خسارات بزرگی بر ایران وارد ساخت که ایران تا چند صد سال نتوانست کمر خود را در برابر تندباد حوادث راست نگه دارد.
شاید اگر وی بر تخت پادشاهی طمع نمیکرد و حکومت صفوی را منقرض نمیساخت و همچنان به عنوان سپهسالار دولت صفویه باقی میماند،هم شکلی دیگر از حکومت را داشتیم و هم اینکه از وی به عنوان یکی از قهرمانان ملی ایران یاد میشد.
در دوران معاصرِ ما نیز ، بسیارند که با افتادن در این دام های تراژدیکِ تکراری ، خسارات فراوانی به کشور وارد میکنند!!
ای بسا افرادی در کاری توانا و خردمند هستند ولی اصرار مردم و حکومتیان آنها را به سوی کاری دیگر سوق میدهد که آن کار دیگر چیزی نیست جز تکرار همان فاجعه کوریولانوسی !
به نظر میرسد باید در متون درسی مدارس و دانشگاهها این مبحث مهم تراژدی کوریولانوس را آنقدر تدریس کرد تا تبدیل به حافظه درازمدت مردم و جامعه گردد!
فراز و نشیب آینده سیاسی ایران بسیار پیچ در پیچ است و تکرار تراژدی کوریولانوس ها در کمین ماست...
پایان
