خلخالی ؛ خوب،بد،زشت

صادق خلخالی از جمله انقلابیونی است که پس از پیروزی انقلاب با تکیه بر مسند حاکم شرع دادگاههای انقلاب ، دست به مجازات شمار زیادی از ضدانقلاب زد که این مجازات ها حرف و حدیث های زیادی ایجاد نمود!
داستان خلخالی ، داستان تازه ای نیست و بلکه در هر انقلابی که علیه حاکمی برپا میشود ، اگر انقلاب منجر به تغییر ساختار سیاسی گردد ، فرد یا افرادی دست به پاکسازی فیزیکی ضد انقلاب میزنند!
حتی در انقلاب فرانسه (که فخر روشنفکران ایرانی به شمار میرود) شخصیتی کلیدی به نام «ماکسیمیلیان روبسپیر» بر سر کار می آید.
او در دوره حکومتش با زیر گیوتین بردن اشراف و نخبگان سیاسی فرانسه اعم از سلطنت طلب و ضدانقلاب و در نهایت انقلابیون جناح « ژیروندن » ، خفقان و وحشت عجیبی در میان سیاسیون انداخت و تا امروز هم مورخان و سیاستمداران ، دوره حکومت او را «عصر وحشت » مینامند و از او چهره ای منفی ترسیم مینمایند!
اما «نهرو » (سیاستمدار هندی) درباره روبسپیر نظر جالبی دارد ؛ وی با اذعان به اینکه هیچگاه تیغه گیوتین روبسپیر بر گلوی مردم فرودست پایین نیامده ، دلیل اصلی اعدام های دوره وحشت را ترس مردم و حاکمان انقلابی فرانسه از حملات کشورهای پادشاهی اروپا و نیز خرابکاری های اشراف و سلطنت طلبان فرانسوی (که در زیر چتر امنیتی انگلستان و هاپسبورگ قرار داشتند)بود !
در حقیقت نهرو به این مسأله اشاره میکند که این برخوردهای خشن حاصل اقدامات ضدانقلاب بود!
داستان خلخالی و برخوردهای تند و تیز او نیز خالی از این مسائل نیست!
اگر کسی با فضای پنجاه و هشتی ایران آشنا باشد ، در میابد که آن زمان راه حل های مسالمت آمیز به بن بست کشیده شده بود و مناطق گوناگون ایران چنان در آشفتگی کشاکش با گروهک ها میسوخت که هیچ چاره ای جز برخورد قاطع نماند!
بخش بزرگی از برخوردهای صادق خلخالی با گروهکها نیز در همین پارادایمِ قابل دفاع تعریف میگردد.
چنانکه در اسناد و خاطرات زیادی به این نکته اشاره شده که بسیاری از همین گروهک های خونخوار ، تنها با شنیدن خبر حضور خلخالی در منطقه ، دست از مقاومت کشیده و میگریختند!

اما خلخالی همچنان که در فضای دهه شصت قهرمان به شمار می آمد در دهه هفتاد و هشتاد موج نفرت از او شدت گرفت ولی اکنون کم کم شاهد برخاستن زمزمه های قهرمان سازی مجدد از خلخالی هستیم!
دلیلش هم مشخص است ؛ فساد اقتصادی و سیاسی در سرتاسر جامعه چنان رسوخ کرده که مردم انتظار برآمدن فردی را دارند که بدون اندکی ترحم و با نهایت قاطعیت همه مفسدین را قلع و قمع کند!

پس این پرسش پدید میاید که آیا خودمان قهرمانهایمان را طبق شرایطمان میسازیم و یا اینکه در شرایط های سخت قهرمانان ساخته میشوند؟
در گذر از تجربه خلخالی و روبسپیر ، باید به این نکته توجه کرد که بر خلاف باور بسیاری از مردم ، همانطور که حکومت ها باید دست نوازشگر بر عامه مردم داشته باشند ، باید « دژخیم » قاطعی نیز در کنار خویش نگهدارند تا به وسیله او منافع ملت حفظ شود!
نبود دژخیم در یک حکومت مانند نداشتن دیوار برای خانه است که طمع افراد پاک را نیز برای تطاول و دست درازی بر می انگیزاند!
این نکته را برخی از فیلسوفان مسلمان و مانند «ابن سینا» و «فارابی» و «ابن رشد» و بسیاری از فیلسوفان اروپایی مانند «فرانسیس بیکن» ، «جان لاک» ، «نیکولو ماکیاولی» و «ژان روسو» با دلایل فراوان تایید و تشریح کرده اند!
پس همانطور که میپذیریم خلخالی در دوره ریاستش بر دادگاههای انقلاب افراطهایی کرد اما نباید از این نکته به سادگی گذشت که حضور او در آن شرایط بحرانی کمکی بود برای انقلاب و ملت برای گذر از خرابکاری های ضدانقلاب و تجزیه طلبان !

.